Отец телевидения Владимир Зворыкин на вопрос репортера: «Какую деталь в телевизоре следует считать самой важной?» - не без иронии ответил: «Выключатель». В своей повседневной жизни мы таким вопросом не задаемся, но часто - много чаще, чем хотелось бы - нажимаем на эту спасительную кнопку. Это когда телеящик окармливает нас лошадиной дозой тупого юмора, или когда говорящие головы на телеэкране вгоняют нас в непроходимую тоску. Но, быть может, мы погорячились, и на самом деле не все так уж плохо? Чтобы разобраться в этом, мы задали нашим собеседникам несколько вопросов:
Смотрите ли вы ТВ? Если смотрите, то какие каналы?
Есть ли среди ваших предпочтений казахстанские телеканалы? Если есть, то что вам на этих каналах нравится, а что вызывает отторжение?
А какие передачи вы хотели бы увидеть?
О симбиозе Интернета и ТВ
Ерлан АКЧАЛОВ, доцент кафедры «Режиссура экранных искусств» факультета «Кино и ТВ» КазНАИ им. Т Жургенова:
Телевизор я, естественно, смотрю, это часть моей профессии. Если телевизионщик отстал на год, на два, то отстал навсегда. И чтобы не отставать, надо постоянно смотреть ТВ и совершенствоваться. Знать, что предлагают мои коллеги, в чем их удачи и промахи, - в общем, быть в струе.
Естественно, в первую очередь я смотрю наши, казахстанские, каналы. Развлекательные и юмористические передачи не малоинтересны, их уровень слишком невысок. А вот информационные и аналитические программы, разного рода ток-шоу - это мое. То есть, меня интересует, прежде всего, публицистика – через нее можно почувствовать пульс времени, пульс страны. Программы эти, к сожалению, не всегда на актуальные темы. Невольно сравниваю их с российской телепродукцией: чем последняя лучше нашей? Там четко прослеживается концепция развития каждого канала. Говорю об НТВ, «Первом» (ОРТ), «России» (РТР), RenТV. К примеру, я хочу посмотреть боевики, детективы - включаю НТВ. Мелодрамы и сериалы? Это РТР. Что-то более или менее серьезное? ОРТ. Может, мне нужна фантастика, какие-то сумасшедшие гипотезы, необычные проблемы? Тогда, пожалуйста, на RenТV. У каждого из этих каналов концепция прослеживается в течение десятилетий, начиная еще с тех пор, когда владельцем НТВ был Гусинский, а на ОРТ правил бал Березовский. В России с самого начала были определены государственные каналы – они выполняли госзаказ. Насколько профессионально, судить не берусь, но, на мой взгляд, российское телевидение сейчас одно из лучших в мире. И в условиях всякого рода санкций, непонятных движений глав западных государств очень четко видно, как российское телевидение не только отбивается, но и успешно атакует. То есть, оно спокойно выдерживает информационную войну.
А ведь у нас с российским ТВ одна школа, и задачи примерно одни и те же. Но практически на всех казахстанских каналах я не вижу четко выработанной концепции. За исключением разве что КТК и «7-го» - там все ясно и понятно: владельцами определены цели и задачи – развлекуха, и никакой политики. Остальные каналы мечутся, называя себя то семейными, то молодежными, то какими-то национальными, и никак не могут определиться. Мне просто жаль эфирного времени, которое отводится под непонятные передачи, касающиеся каких-то женских проблем, на «Казахстане» и «Хабаре». Я понимаю, что в середине дня основные телезрители - домохозяйки, но ведь их тоже надо как-то поднимать интеллектуально, идеологически, нравственно, а не опускать до разговоров о том, как надо делать маску для лица из огурцов и печь блины. Слишком мы принижаем наших уважаемых женщин. А если это национальный канал, то опять же необходима концепция, чтобы выдерживать определенную линию, а не только следить за тем, куда повернет правительство. Тот же «Хабар» постоянно метался, считая себя то семейным телеканалом, то информационным, то еще каким-то, теперь и не вспомнишь каким. В результате его рейтинги постоянно снижались. Вообще, государственные телеканалы неповоротливы, не чувствуют вызовов времени, а это может иметь для них фатальные последствия, особенно в эпоху рынка.
Переход на цифровые технологии ставит новые задачи перед телевидением. Войдите сегодня в Медиацентр – там, можно сказать, пустые студии. Отпала необходимость в стационарных декорациях. Появился так называемый хромакей - технология совмещения двух или нескольких изображений в одной композиции, можно «удалить» фон и «подложить» изображение, и т.д. и т.п. Эти возможности позволяют телевидению делать практически все. В связи с чем на первый план выдвигается режиссура. Раньше на ТВ был диктат слова журналиста, а теперь новые технологии делают визуально более богатыми даже информационные программы. На телевидении сейчас идет - употреблю нелюбимое многими слово – перестройка, или, говоря на современный лад, перезагрузка. Оно делает решительный шаг в будущее. Это тем более важно, что у нас идет мощная конкуренция с Интернетом. Причем последний все больше берет на вооружение приемы телевидения, а ТВ, в свою очередь, многое заимствует из Интернета.
Это синкретизм двух вроде бы конкурирующих направлений, но по существу они взаимообогащаются. Расчет на то же самое клиповое мышление современного общества, на получение сразу нескольких потоков информации - все это телевидение берет у Интернета. Хотим мы этого или нет, но ТВ стало мощным идеологическим инструментом. Оно развлекает, воспитывает, а если надо - отупляет. Кто-то сравнивал телевидение с атомной бомбой, но в военных целях атомная бомба была использована лишь дважды, накрыв Хиросиму и Нагасаки, а телевидение накрыло весь мир, всю планету, и власть имущие используют его как инструмент, чтобы сделать общество удобным для себя. Современные технологии позволяют совершать такие операции быстрее, глубже и, может быть, наглее, бесцеремоннее. И если мы не можем противиться подобному виртуальному давлению, то мы должны его возглавить. Давайте с помощью этого инструмента сформируем такое общество, которое мы хотим. Его можно сделать слепым, озлобленным, а можно сделать высоконравственным, таким, о котором писал президент страны в своей статье о «Рухани жангыру». А конкуренция ТВ с Интернетом пойдет на пользу обеим сторонам. Когда-то мы говорили о конкуренции кино и телевидения, но телевидение вышло из этого противостояния еще более сильным, и кино не потеряло свои позиции, и они уже давно не конкуренты, а добрые соседи. То же самое, я в этом убежден, произойдет и с Интернетом: нас ожидает мирное сосуществование, по крайней мере, в ближайшие 30-50 лет.
Однако тут возникает вопрос: насколько доступны новые технологии, не слишком ли они дорогостоящи, сможет ли осилить их, к примеру, региональное ТВ? Отвечаю. Да, раньше они стоили безумные деньги, но общемировая тенденция к их упрощению сделало такие технологии фактически общедоступными. Они недороги, они доступны и региональным каналам, и студиям продакшн, одну из которых я и представляю, так что говорю об этом с полным на то основанием. Конечно, нужны хорошие профессионалы, но они уже появляются, особенно среди молодежи. Многие выпускники школ мечтают сейчас получить профессию видеоинженера, режиссера монтажа, виртуального режиссера, режиссера цифровых технологий. Это интересно, это актуально. Голливуд нам показывает образцы съемок по новым технологиям, и «Аватар» - уже вчерашний день. Собственно, вся современная кинопродукция создана по этим технологиям.
Болат ШАРИП, кинорежиссер: «У нас была великая эпоха…»
Телевизор я, конечно, смотрю. Разумеется, смотрю далеко не все, только выборочно. Вот сейчас идет чемпионат мира по футболу – как его пропустишь? Ну, еще телеканал «Культура». Разумеется, российский, ведь нас с вами лишили канала «Билим жане мадениет». Вы спросите: смотрю ли я новости по ТВ? Нет, знакомлюсь с ними в Интернете. Кстати, и телепередачи тоже смотрю там же. Голод на аналитику и публицистику я утоляю статьями Досыма Сатпаева, они доступны в Интернете. Некоторые из них откладываю в отдельную папочку. Читаю прозу. В Интернете есть такой сайт или канал, называется «Стакан молока». Рекомендую: настоящие именины сердца. А вот все наши телеканалы - как заезженная пластинка, это вчерашний день. Даже если по телику пойдет разговор о будущем, я заранее знаю, о чем там будут говорить, ничего нового я там не услышу.
Какие телепередачи я хотел бы смотреть? Да никакие, у меня не так уж много времени, чтобы тратить его попусту. Телевидение мне опостылело. Читаю хорошую прозу, смакую каждое слово, каждую удачную фразу. У меня телевизор стоит как ненужная старая мебель, я, наверное, его скоро выкину. Правда, сын иногда приникает к нему, но смотрит в основном программы на английском языке. Или что-то близкое к технике. Я думаю, все так делают, кто мало-мальски ценит свой интеллект.
Конечно, иногда хочется посмотреть хороший сериал. Нет, только не наш. Однажды я случайно набрел на великолепный итальянский сериал «Молодой папа», его снял Паоло Соррентино. Речь идет о служителе Ватикана. Запало в душу.
Коль скоро мы заговорили о сериалах, хочу похвастаться. К вашему сведению, первый казахстанский сериал снял я. Еще при советской власти. Это было в те годы, когда Камал Смаилов, выдающийся деятель культуры и блистательный организатор, стал председателем Гостелерадио. А меня как раз Гадильбек Шаяхметов пригласил главным режиссером на наше казахстанское телевидение. В тот момент, когда я пришел туда - счастливый случай! - там как раз затевались съемки документального сериала «Казахстан в годы войны». Мы дневали и ночевали в редакции, полностью растворившись в работе. Борис Гиллер работал тогда ассистентом в детской редакции, и будущая супруга Храпунова трудилась на телевидении – то ли администратором, то ли тоже ассистентом. У нас на подхвате были все редакции. Подумать только, мы сняли сорок серий! Колоссальный труд.
А с премьерой нам не повезло. Грянула перестройка, потом декабрь 1986 года. Фильм прошел незамеченным. Где он сейчас, уцелел ли? Аллах его ведает. Была, была у нас на телевидении великая эпоха. Вот найти бы этот сериал и показать его сегодня на ТВ. Но боюсь, что найти не удастся. Пленку, наверное, давно уничтожили.
Не умеем мы ценить свою историю…
В плену франшизы
Павел БАННИКОВ, поэт и журналист:
Телевизор как таковой я не смотрю. Правда, он у меня подключен к кабельному ТВ, но это для того, чтобы ребенок смотрел мультики и чтобы я смотрел футбол. Информацию я черпаю из Интернета. Кстати, через Интернет я могу смотреть и телепрограммы, что и делаю регулярно. Поглядываю телеканал «Атамекен». Посматриваю еженедельные выпуски новостей на «семерке», на КТК и «Хабаре». Впечатление печальное. Если верить «Хабару», то у нас все хорошо, даже отлично, будто мы живем в раю. А если верить КТК, то мы живем в аду, сплошь мертвые дети и все такое прочее. Не вдохновляет, знаете ли.
Чего хотелось бы от казахстанского телевидения? Побольше умных развлекательных шоу. Чтобы это было не что-то заумное, а ироничное, с легким юмором. Как это делается на американском ТВ. К примеру, в популярной программе «Вечернее шоу с Дэвидом Леттерманом» . Короткие интервью с музыкантами, актерами, учеными. Причем все они знаменитости мирового уровня. Очень впечатляет не только американцев, но и нашу публику. Эти шоу можно смотреть в переводе на русский язык. Думаю, неплохо было бы взять их за образец.
И еще: нашему телевидению не хватает сериалов, своих, казахстанских, на местном материале. На мой взгляд, сегодня добротно снятый сериал заменяет хорошую книгу - роман или повесть. Почему бы нам не вкладываться в производство собственной сериальной продукции, способной собрать широкую аудиторию? Я говорю именно о собственной. Пока что нам проще купить франшизу, перетолмачить ее на наш лад, что едва ли вызовет особый интерес. Или купить готовый продукт. А хотелось бы все же что-то своего, незаемного.
Телевизияның негізін қалаушы Владимир Зворыкин журналистің: «Теледидардың қай бөлігін ең маңызды деуге болады?» - деген сұрағына ешқандай қалжыңсыз: «Сөндіргіші» - деп жауап берген. Күнделікті өмірімізде біз өзімізге мұндай сұрақ қоймаймыз, бірақ көп кездерде ақылсыз юмор бастан асып кетсе, немесе теледидардағы сөйлеп тұрған адамдар бізді өшпес мұң-қайғыға батырып жіберсе осы құтқарушы сөндіргішті басамыз. Бірақ, мүмкін, біз қателесіп отырмыз, іс жүзінде бәріде соншалықты жаман емес болар? Мұны түсіну үшін біз сұхбаттасушыларға бірнеше сұрақ қойдық:
Сіз теледидарды көресіз бе? Егер солай болса, қандай арналарды?
Сіздің қалауыңызға сәйкес келетін қазақстандық телеарналар бар ма? Егер солай болса, осы арналарда нені ұнатасыз және неден бас тартасыз?
Сіз тағы қандай бағдарламаларды көргіңіз келеді?
Интернет пен телевизияның симбиозы туралы
Т. Жүргенов атындағы Қазақ Ұлттық өнер академиясының «Кино және телевизия» кафедрасының доценті Ерлан Акчалов:
Мен әрине теледидарды көремін, өйткені ол менің мамандығымның маңызды бөлігі. Егер телевизия қайраткері бір-екі жылға артта қалатын болса, мәңгілік артта қалды деген сөз. Сондықтан біз үнемі теледидар көріп, жұмысымызды жақсартуымыз керек. Әріптестерімнің не ұсынатынын біліп, олардың сәтті немесе сәтсіз әрекеттерін байқап, әдеттегі ағында болуым қажет.
Әрине, біздің қазақстандық арналарды көремін. Ойын-сауық және әзіл-оспақ бағдарламалары қызық емес, олардың деңгейі өте төмен. Бірақ ақпараттық-аналитикалық бағдарламалар, ток-шоулардың бірнеше түрлері бар. Яғни, мен ең алдымен публицистикаға қызығушылық танытамын - сол арқылы уақыттың серпінін, елдің импульсін сезінуге болады. Өкінішке орай, бұл бағдарламалардың тақырыптары әрқашан өзекті мәселелерге арнала бермейді. Мен еріксіз оларды ресейлік телевизиялық өндіріспен салыстырамын. Оларда әр арнаның даму тұжырымдамасы нақты анықталған. Мен НТВ, «Бірінші» (OРT), «Россия» (РTР), RenTV туралы айтып отырмын. Мысалға, боевик немесе детективтерді көргім келсе НТВ-ны қосамын. Мелодрамалар мен сериалдар керек болғанда РТР-ды тамашалаймын. Маңызды немесе байыпты нәрсе қажет болса - онда ОРТ. Бәлкім, мені фантастика қызықтырады, кейбір гипотезаларды, ерекше проблемаларды талқылау – ондай кезде RenTV арнасын қосуға болады. Бұл каналдардың әрқайсысының ондаған жылдар бойы НТВ-ның иесі Гусинский болғанда және ОРТ Березовскийдің қарамағында болған кезден бастап тұжырымдамасы байқалып келеді. Ресейде алғашынан-ақ мемлекеттік арналар анықталған еді - олар мемлекеттік тапсырысты орындайды. Қаншалықты кәсіби екенін мен айта алмаймын, бірақ менің пікірімше, ресейлік теледидар қазір әлемдегі ең үздіктердің бірі. Ал санкциялар, Батыс мемлекеттері басшыларының түсініксіз қозғалыстарының барлық түрлері тұрғысынан ресейлік теледидар күшті соққыларға жауап беру ғана емес, сондай-ақ олар өздері де әсерлі шабуыл көрсетеді. Яғни, олар ақпараттық соғысты оңайлықпен көтеріп отыр.
Ресейлік телевизиямен мектебіміз бір, мақсаттарымыз да ұқсас. Бірақ іс жүзінде барлық қазақстандық телеарналарда айқын тұжырымдаманы көрмеймін. КТК және «7-ші» арналар жөнінде бәрі анық және түсінікті: иелері мақсаттары мен міндеттерін анықтап қойған – тек ойын-сауық, ешқандай саясатсыз. Басқа арналар өздерін біресе отбасылық деп атайды, содан кейін жастардың телеарнасымыз дейді, біраздан соң ұлттық арнамыз дейді, қысқаша айтқанда әлі өздері үшін де шеше алмаған. «Қазақстан» және «Хабар» телеарналарындағы әйелдердің проблемаларына қатысты бағдарламаларға кеткен телеэфир уақытына ішім күйеді. Күннің ортасында негізгі көрермендер үй шаруасындағы әйелдер болып табылады, бірақ оларды сондай-ақ зияткерлік, идеологиялық, моральдық жағынан көтерген дұрыс деп ойлаймын. Тек бетке жағатын қиярдың маскасын жасау туралы немесе құймақ пісіру жөнінде айта беріп оларды төмендетуге болмайды, өйткені онда біздің құрметті әйелдерді кемсітеміз. Егер бұл ұлттық арна болса, онда қайтадан белгілі бір жол бағдарына төтеп беру үшін тұжырымдама қажет, ол тек үкіметтің қай жаққа бұрылғанын аңдып қана қоймау керек. «Хабар» да біресе отбасылық телеарна деп есептеліп, біресе ақпараттандыру арнасы деп, содан кейін тағы бір басқа түрде, енді оны еске түсіре алмаймыз. Нәтижесінде, оның рейтингі үнемі төмендей берді. Тұтастай алғанда, мемлекеттік телеарналар өте баяу қозғалады, қазіргі уақыттың талаптарын сезінбейді, ал нарық дәуірінде бұл қасіретке әкелуі мүмкін.
Сандық технологияға көшу телевизияға жаңа қиындықтар тудырады. Бүгін Медиа орталығына кірсеңіз онда тек бос студиялар деуге болады. Тұрақты декорацияларға қазір мұқтаждық жоқ. Бүгінде хромакей деп аталатын технология пайда болды - екі немесе одан да көп суреттерді бір композицияда біріктіру, фонды «жою», суреттерді «қабаттастыру» және т.б.. Бұл мүмкіндіктер телевизияға қажетті нәрселердің бәрін береді. Осыған байланысты режиссура бірінші кезекке шығады. Бұған дейін телевизияда журналисттың сөзі заң болатын, енді жаңа технологиялар тіпті ақпараттық бағдарламаларды көрнекі түрде байыптайды. Телевизияда қазір маңызды өзгерістер жүріп жатыр, мен көпшілікке ұнамайтын сөзді қолданамын – ол қайта құру, немесе қазіргі заманға сай, қайта жүктеу. Телевизия алға қарай нақты қадам жасауда. Бұның бәрі маңызды, өйткені бізде Интернетпен күшті бәсекелестік қызуда. Интернет телевизияның техникасын жиі қолданады, ал телевизия өз кезегінде интернеттың көп тәсілдерін пайдаланады.
Бұл екі бәсекелес болып көрінетін бағыттардың синкретизмі, шын мәнінде олар бірі-бірін байытады. Қазіргі заманғы қоғамның ой-пікірін ескеріп, ақпаратты қатарынан бірнеше ағындардан табу тәсілі Интернеттен алынған. Біз қаласақ та, қаламасақ та, телевизия өте қуатты идеологиялық құрал болды. Ол көңіл көтереді, тәрбиелейді, ал қажет болса – ақымақ қылады. Біреулер телевизияны атом бомбасымен салыстырған еді, бірақ атом бомбасы әскери мақсаттармен екі-ақ рет қолданылып Хиросима және Нагасаки қалаларына жабылған, ал телевизия бүкіл ғаламшарды, бүкіл әлемді баулап алған. Билік телевизия арқылы қоғамды өздеріне ыңғайлы кұйге келтіру үшін құрал ретінде пайдаланып отыр. Заманауи технологиялар осындай операцияларды тезірек, тереңірек орындауға мүмкіндік береді. Егер біз мұндай виртуалды қысымға қарсы тұра алмасақ, онда біз оны басқаруға тиіспіз. Біз өзіміз қалайтын қоғамды осы құралдың көмегімен қалыптастырайық. Оны қатыгез, соқыр етіп тастауға да болады, немесе ел президентінің «Рухани жанғыру» атты мақаласында жазғандай жоғары адамгершілікті азаматтар етіп тәрбиелеуіміз мүмкін. Алайда телевизия мен Интернеттің арасындағы бәсекелестік екі жаққа да пайда әкеледі. Біз бір кезде кино мен телевизия арасындағы бәсекелестік туралы айтушы едік, бірақ телевизия осы текетірестен бұрынғыдан да қуатты болып шықты, кино да өз ұстанымдарын жоғалтқан емес. Олар бәсекелестікті қойып, баяғыдан бері өте жақсы көршілес болды. Сонымен қатар, мен Интернет пен телевизияның тату болуына сенімдімін: біз жақын арадағы 30-50 жылда бір қатарлы өмір сүруді күтудеміз.
Дегенмен, мұнда туындайтын сұрақ: жаңа технологиялар қаншалықты қолжетімді, олар тым қымбат емес пе, аймақтық телевизия оны көтере алама? Айтарым мынау. Ия, бұрын олар өте қымбат болатын, бірақ бүкіл әлемдегі үрдіс осы технологияларды әмбебап қол жетімді етеді. Олар қымбат емес, сондықтан аймақтық арналар мен өндіріс студиялары үшін қолжетімді, олардың біреуін мен ұсынамын, сондықтан мен мұны жақсы білемін. Әрине, бізге жақсы мамандар қажет, бірақ олар қазірдің өзінде шығып жатыр, әсіресе жастар арасында. Көптеген мектеп бітірушілер қазір видеоинженер, редактор, виртуалды режиссер, сандық технологиялардың режиссеры болуды армандайды. Бұл өте қызықты, өте маңызды. Голливудтан жаңа технологияларға түсірілім үлгілері көрсетілуде, ал «Аватар» - өткен дәуір. Шын мәнінде, қазіргі заманғы барлық фильмдер осы технологиялардың көмегімен жасалады.
Болат Шарип, кинорежиссер: «Бізде ұлы дәуір болған...»
Мен, әрине, теледидарды көремін. Бірақ барлығын емес, тек таңдаулы түрде қараймын. Қазір футболдан әлем чемпионаты жалғасуда - оны қалай көрмейсіз? Ал, тағы бір телеарна «Культура». Әрине, ресейдікі, өйткені біз «Білім және Мәдениет» арнасынан айырылып қалдық. Жаңалықтарды теледидардан көремін бе? Жоқ, олармен Интернетте танысамын. Айтпақшы, мен сол жерде телебағдамаларды да көремін. Досым Сәтпаевтың мақалаларын оқып аналитика және публицистикаға деген сұранысымды қанағаттандырамын, олар Интернетте бар. Кейбіреулерін бөлек жерде сақтап қоямын. Интернетте «Стакан молока» деп аталатын сайт немесе арна бар. Мен оны көруге кеңес беремін: жүрекке өте жағымды. Бірақ біздің телеарналарымыз кешегі күннің ескі жаңалықтары сияқты. Телевизияда болашақ туралы сөйлесетін болса да, мен бұл жерде не айтылатынын алдын ала білемін, өйткені ол жерде жаңа ештеңе естімеймін.
Қандай теледидар бағдарламаларын көргім келеді? Ешқандай, себебі оған жұмсайтын көп уақытым жоқ. Телевизия маған қызық емес. Жақсы прозаны оқимын, әр сөзді, әр сәтті сөйлемді тамсанып оқимын. Менің теледидарымды қажетсіз ескі жиһаз ретінде көруге болады, оны жақын арада тастаймын. Шындыққа келсек, ұлым оны кейде көреді, бірақ көбінесе ағылшын тіліндегі бағдарламаларды немесе технологияларға жақын нәрсе қарайды. Менің ойымша, өз ақылын аз да болса бағалайтындардың бәрі де осылай жасайды.
Әрине, кейде жақсы телесериал көргім келеді. Біздікін емес. Бір күні мен тамаша итальяндық Паоло Соррентино түсірген «Жас Папа» деп аталатын Ватиканның қызметкері туралы сериалды кездестірдім. Жанға қатты әсер қалдырды.
Әңгіме телесериалдарға ауысқанына байланысты мақтанғым келеді. Алғашқы қазақстандық телехикаяны мен жасадым. Совет билігі кезінде. Сол жылдарда көрнекті мәдениет қайраткері және тамаша ұйымдастырушы Камал Смайылов мемлекеттік теледидар мен радионың төрағасы болды. Ал Гадилбек Шаяхметов мені қазақстандық телевизияның бас режиссеры ретінде шақырған еді. Мен сонда келген кезде - бақытты мүмкіндік! - «Соғыс жылдарындағы Қазақстан» атты деректі фильмін түсіруге дайындық басталды. Біз редакцияда күндіз-түні тыным көрмей, жұмысқа толығымен берілгенбіз. Борис Гиллер балалар редакциясында ассистент болып жұмыс істеді, ал Храпуновтың болашақ әйелі телевизияда - әкімші немесе көмекші ретінде жұмыс істеді. Бізге барлық редакция көмекші болған еді. Ойланып көріңізші - қырық серия түсірдік! Өте үлкен жұмыс.
Ал премьерамен біз сәтсіздікке ұшырадық. Қайта құру басталып кетті, одан кейін 1986 жылдың желтоқсаны. Фильм байқаусыз өтіп кетті. Қазір ол қайда екен, аман қалды ма? Оны Алланың өзі біледі. Біздің телевизияда ұлы дәуір болған, болған. Сол сериалды тауып, теледидардан бүгін көрсетсе ғой. Бірақ ол табылмайма деп қорқамын. Фильм, мүмкін, баяғыда жойылған болар.
Біз өз тарихымызды бағалауды білмейміз...
Франшизаның тұтқындауында
Павел Банников, поэт және журналист:
Мен теледидарды көрмеймін. Шын мәнінде, ол кабельді телевизияға қосулы, бірақ ол балама мультфильмдер көруге, ал маған футболды тамашалауға арналған. Ақпаратты Интернеттен табамын. Айтпақшы, теледидар бағдарламаларын үнемі Интернеттен көремін. Мен арасында «Атамекен» телеарнасын қарап қоямын, «7», «CTC» және «Хабар» арналарында апталық жаңалықтар шығарылымдарын көріп отырамын. Бұл қайғылы әсер қалдырады. Егер «Хабар» арнасына сенетін болсақ, бізде бәрі жақсы, тіпті өте тамаша, біз жұмақта өмір сүріп жүргендейміз. Егер КТК-ға сенсек, онда біз тозақтамыз: тек өлген балалар және басқа сұмдықтар. Шабыттандырмайды.
Қазақстан телеарнасынан не қалаймын дейсізбе? Ақылды ойын-сауық бағдарламаларын. Бұл әзіл-оспақ болғанымен, өте нәзік, ирониялық болса. Американдық телевизиядағыдай. Мысалы, танымал «Дэвид Леттерманмен кешкі шоу» бағдарламасында музыканттармен, актерлермен, ғалымдармен қысқаша сұхбат өтеді. Олардың бәрі әлемдік деңгейдегі атақты адамдар. Американдықтарға ғана емес, біздің қоғамға да өте әсерлі. Бұл шоуды орыс тілінде көруге болады. Менің ойымша, оларды үлгі ретінде қабылдасақ, жақсы болар еді.
Және де: бізде қазақстандық материалдарда жасалған жеткілікті телесериалдар жоқ. Менің ойымша, сапалы түсірілген сериал жақсы кітапты алмастырады. Неге кең аудитория жинап алатын өзіміздің сериялық өнімімізді шығаруға инвестиция жасаймыз? Мен өзіміздің сериалымыз туралы айтып отырмын. Қазір бізге франшизаны сатып алып, біздің тілімізге аудару оңайырақ болғанмен, бірақ ол ерекше қызығушылық тудырмайды. Немесе дайын өнімді сатып алу. Біреуден алғанша, өзіміздің туындыларымыздың шығуын қалаймын.
